Część pierwsza – Rubryki ogólne (1 – 137)Rozdział I ZASADY OGÓLNE1. Rubryki, które następują, odnoszą się do obrządku rzymskiego. 2. Nazwa kalendarz oznacza kalendarz do użytku całego Kościoła i kalendarze partykularne. 3. Rubryki ogólne, które następują, odnoszą się tak do Brewiarza, jak do Mszału. Wyjątki od nich określają rubryki szczegółowe, które zachodzą niekiedy w Brewiarzu i w Mszale zredagowanych według zasad niniejszych rubryk.
Rozdział II O DNIU LITURGICZNYM W OGÓLNOŚCI4. Dzień liturgiczny jest to dzień uświęcony czynnościami liturgicznymi, a zwłaszcza Ofiarą Eucharystyczną i publiczną modlitwą Kościoła, tj. Oficjum Bożym; trwa on od północy do północy. 5. Obchód dnia liturgicznego z zasady trwa od Jutrzni do Komplety. Są jednak dni uroczystsze, których Oficjum rozpoczyna się od I Nieszporów w dniu poprzednim. Istnieje wreszcie niepełny obchód liturgiczny, czyli tylko wspomnienie w Oficjum i Mszy bieżącego dnia liturgicznego. 6. W poszczególne dni obchodzi się albo niedzielę, albo dzień powszedni (feria), albo wigilię, albo święto, albo oktawę według kalendarza i pierwszeństwa dni liturgicznych. 7. Pierwszeństwo między poszczególnymi dniami liturgicznymi określa się jedynie według specjalnej tabeli (n. 91). 8. Dni liturgiczne są pierwszej, drugiej, trzeciej albo czwartej klasy.
Rozdział III NIEDZIELE9. Pod nazwą niedzieli rozumie się dzień Pański przypadający na początku każdego tygodnia. 10. Niedziele są 1. albo 2. klasy. 11. Niedzielami 1. klasy są:
Niedziele Wielkanocna i Zesłania Ducha Świętego są również świętami 1. klasy z oktawą. 12. Wszystkie inne niedziele są 2. klasy. 13. Oficjum niedzieli rozpoczyna się w poprzednią sobotę od I Nieszporów i kończy się po Komplecie niedzielnej. 14. Niedzielę obchodzi się w jej własnym dniu według rubryk. Nie odprawia się wcześniej ani później Mszy i Oficjum niedzieli, która napotkała przeszkodę. 15. Niedziela 1. klasy w razie zbieżności (occurrentia) ma pierwszeństwo przed wszystkimi świętami. Jednak święto Niepokalanego Poczęcia NMP ma pierwszeństwo przed niedzielą Adwentu. Co do spotkania (concurrentia) zachowuje się zasady podane w nn. 104–105. 16. Niedziela 2. klasy w razie zbieżności ma pierwszeństwo przed świętami 2. klasy. Jednak:
Co do spotkania zachowuje się zasady podane w nn. 104–105. 17. Zasadniczo na niedzielę nie wolno wyznaczać na stałe świąt. Wyjątek stanowią:
Te święta zajmują miejsce przypadającej niedzieli z wszystkimi prawami i przywilejami, dlatego nie wspomina się niedzieli. 18. Niedziele po Objawieniu, których nie można odprawić wskutek nadchodzącej Siedemdziesiątnicy, przenosi się po niedzieli 23. po Zesłaniu Ducha Świętego w tym porządku:
Na ostatnim miejscu zawsze umieszcza się tę, która w kolejności jest 24. po Zesłaniu Ducha Świętego, opuszczając, jeżeli trzeba, pozostałe, na które niekiedy nie ma miejsca. 19. Za pierwszą niedzielę miesiąca uważa się tę, która pierwsza przypada w miesiącu, to znaczy od pierwszego do siódmego dnia miesiąca; za niedzielę ostatnią uważa się tę, która jest najbliższa pierwszego dnia następnego miesiąca. Również dla ustalenia pierwszej niedzieli miesięcy sierpnia, września, października i listopada, odnośnie do czytania Pisma świętego, za pierwszą niedzielę miesiąca uważa się tę, która przypada od pierwszego do siódmego dnia miesiąca. 20. Pierwszą niedzielą Adwentu jest ta, która przypada 30 listopada lub jest mu najbliższa.
Rozdział IV DNI POWSZEDNIE21. Pod nazwą dni powszednich (feriæ) rozumie się poszczególne dni tygodnia, poza niedzielą. 22. Dni powszednie są pierwszej, drugiej, trzeciej lub czwartej klasy. 23. Dniami powszednimi 1. klasy są:
Te dni mają pierwszeństwo przed wszystkimi świętami i dopuszczają tylko jedno wspomnienie uprzywilejowane. 24. Dniami powszednimi 2. klasy są:
Te dni mają pierwszeństwo przed partykularnymi świętami 2. klasy, a jeżeli napotykają przeszkodę, musza być wspomniane. 25. Dniami powszednimi 3. klasy są:
Te dni, jeżeli napotkają przeszkodę, muszą być wspomniane. 26*. Wszystkie dni powszednie niewymienione w nn. 23–25 są dniami powszednimi 4. klasy, nigdy się ich nie wspomina. 27. Oficjum dnia powszedniego zaczyna się od Jutrzni i kończy się zasadniczo po Komplecie; Oficjum zaś soboty, z wyjątkiem Oficjum Wielkiej Soboty, kończy się po Nonie.
Rozdział V WIGILIE28. Pod nazwą wigilii rozumie się dzień liturgiczny, który poprzedza jakieś święto i jest przygotowaniem do niego. Wigilię Wielkanocną, ponieważ nie jest dniem liturgicznym, odprawia się w sposób jej właściwy przez czuwanie. 29. Wigilie są pierwszej, drugiej lub trzeciej klasy. 30. Wigiliami 1. klasy są:
Te wigilie mają pierwszeństwo przed wszystkimi świętami i nie dopuszczają żadnych wspomnień. 31. Wigiliami 2. klasy są:
Te wigilie mają pierwszeństwo przed dniami liturgicznymi 3. i 4. klasy i jeżeli napotkają przeszkodę wspomina się je zgodnie z zasadami rubryk. 32. Wigilią 3. klasy jest wigilia św. Wawrzyńca. Ta wigilia ma pierwszeństwo przed dniami liturgicznymi 4. klasy i jeżeli napotka przeszkodę, wspomina się ją zgodnie z zasadami rubryk. 33. Wigilię 2. lub 3. klasy zupełnie opuszcza się, jeżeli wypadnie w jakąkolwiek niedzielę lub święto 1. klasy albo jeżeli święto, które poprzedza, zostaje przeniesione lub zredukowane do wspomnienia. 34. Oficjum wigilii zaczyna się od Jutrzni i kończy się, gdy rozpoczyna się Oficjum następującego święta.
Rozdział VII OKTAWY
63. Oktawa jest przeciągniętym przez osiem dni obchodem największych świąt. 64. Obchodzi się tylko oktawy Bożego Narodzenia, Wielkanocy i Zesłania Ducha Świętego, wykluczywszy wszystkie inne, tak w kalendarzu powszechnym, jak w kalendarzach partykularnych. 65. Oktawy są 1. i 2. klasy.
66. Oktawami 1. klasy są oktawy Wielkanocy i Zesłania Ducha Świętego. Dni wewnątrz tych oktaw są 1. klasy.
67. Oktawą 2. klasy jest oktawa Bożego Narodzenia. Dni wewnątrz tej oktawy są 2. klasy, natomiast dzień ósmy jest 1. klasy. 68. Oktawa Bożego Narodzenia jest zbudowana w szczególny sposób, a mianowicie:
69. O niedzieli w oktawie Bożego Narodzenia, która przypada między 26 a 31 grudnia zawsze odprawia się Oficjum ze wspomnieniem święta przypadkiem zbiegającego się, chyba że w niedzielę przypadnie święto 1. klasy; w takim wypadku obchodzi się święto ze wspomnieniem niedzieli. 70. Szczegółowe zasady dla ułożenia Oficjum i Mszy w oktawie Bożego Narodzenia znajdują się w rubrykach Brewiarza i Mszału.
Rozdział VIII OKRESY ROKU LITURGICZNEGO
71. Okres świętego Adwentu trwa od I Nieszporów 1. niedzieli Adwentu do Nony Wigilii Bożego Narodzenia włącznie.
72. Okres Wcielenia (tempus natalicium) trwa od I Nieszporów Bożego Narodzenia do dnia 13 stycznia włącznie. Ten okres obejmuje:
73. Okres Siedemdziesiątnicy (tempus Septuagesimæ) trwa od I Nieszporów niedzieli Siedemdziesiątnicy aż do Komplety wtorku po Pięćdziesiątnicy.
74. Okres wielkopostny (tempus quadragesimale) trwa od Jutrzni Środy Popielcowej aż do Mszy Wigilii Wielkanocnej wyłącznie. Ten okres obejmuje:
75. Tydzień od 2. niedzieli Męki Pańskiej, czyli Palmowej, aż do Wielkiej Soboty włącznie nazywa się Wielkim Tygodniem (Hebdomada sancta); natomiast trzy ostatnie dni tego tygodnia noszą nazwę Trzech Dni Świętych (Triduum Sacrum).
76. Okres wielkanocny (tempus paschale) trwa od początku Mszy Wigilii Wielkanocnej aż do Nony soboty w oktawie Zesłania Ducha Świętego włącznie. Ten okres obejmuje:
77. Okres „w ciągu roku” („per annum”) trwa od 14 stycznia aż do Nony soboty przed niedzielą Siedemdziesiątnicy i od I Nieszporów święta Trójcy Przenajświętszej, to jest 1. niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego, aż do Nony soboty przed 1. niedzielą Adwentu włącznie.
Rozdział IX OFICJUM N. MARYI PANNY W SOBOTY78. W soboty, w które wypada dzień powszedni 4. klasy, odprawia się Oficjum o N. Maryi P. w sobotę. 79. Oficjum N. Maryi Panny w sobotę rozpoczyna się od Jutrzni i kończy się po Nonie.
Rozdział X LITANIA WIĘKSZA I MNIEJSZA
80. Litania większa wyznaczona jest na dzień 25 kwietnia: jeżeli w tym dniu przypada Niedziela Zmartwychwstania lub Poniedziałek Wielkanocny, przenosi się ją na następny wtorek. 81. Litanii większej nie wspomina się w Oficjum, lecz tylko we Mszy. Wspomnienie jej nie jest wspomnieniem okresu liturgicznego („de Tempore”). 82. Zależnie od warunków i zwyczajów miejscowych, według zdania Ordynariusza miejscowego, w tym dniu odprawia się procesję, w czasie której odmawia się Litanię do Wszystkich Świętych (jej wezwań nie podwaja się) z właściwymi modlitwami. 83. Jeżeli procesja nie może się odbyć, niech Ordynariusze miejscowi ustanowią specjalne nabożeństwo, w czasie którego odmawia się Litanię do Wszystkich Świętych i inne modlitwy, jakie zwykle odprawia się w czasie procesji. 84. Wszyscy obowiązani do odmawiania Oficjum Bożego, którzy nie uczestniczą w procesji lub innym specjalnym nabożeństwie wspomnianym w poprzednim numerze, są obowiązani odmówić w tym dniu Litanię do Wszystkich Świętych z modlitwami po łacinie. 85. Jeżeli według zwyczaju miejscowego Litanię do Wszystkich Świętych z modlitwami odmawia się w czasie procesji lub specjalnego nabożeństwa razem z wiernymi w języku krajowym, obowiązani do odmawiania Oficjum Bożego, którzy brali udział w tych nabożeństwach, nie są obowiązani powtarzać te modlitwy po łacinie. 86. Mszę z Dni Krzyżowych („de Rogationibus”) zasadniczo odprawia się po ukończeniu procesji według przepisów zawartych w nn. 346–347. Wypada zaś, aby Mszę z Dni Krzyżowych odprawiano także po specjalnym nabożeństwie, które zastępuje procesję, choćby odbywało się w godzinach wieczornych.
87. Litania mniejsza, czyli Dni Krzyżowe (Rogationes), zasadniczo wyznaczone są na poniedziałek, wtorek i środę przed świętem Wniebowstąpienia Pańskiego. Ordynariusze miejscowi otrzymują władzę przeniesienia ich na inne 3 dni po sobie następujące, bardziej odpowiednie, zależnie od różnic geograficznych, zwyczajów lub potrzeb. 88. Litanii mniejszej nie uwzględnia się w Oficjum, lecz tylko we Mszy, która łączy się z procesją lub innym specjalnym nabożeństwem. 89. Co do procesji lub innego specjalnego nabożeństwa i Mszy lub wspomnienia należy zachować to, co wyżej postanowiono o Litanii większej (nn. 81–83 i 86). 90. W tych dniach odmawia się Litanię do Wszystkich Świętych z modlitwami tylko w czasie procesji lub innego nabożeństwa (por. n. 85). Dlatego obowiązani do odmawiania Oficjum Bożego, którzy nie biorą udziału w procesji lub specjalnym nabożeństwie, nie muszą odmawiać w tych dniach Litanii do Wszystkich Świętych z modlitwami.
Rozdział XI PIERWSZEŃSTWO DNI LITURGICZNYCH91. Pierwszeństwo dni liturgicznych ustala się jedynie na podstawie następującej tabeli, odrzuciwszy jakiekolwiek inne tytuły lub zasady.
Tabela pierwszeństwa dni liturgicznych Dni liturgiczne 1. klasy
a) narodu, b) kraju lub prowincji, tak kościelnej, jak świeckiej, c) diecezji.
Dni liturgiczne 2. klasy
a) narodu, b) kraju lub prowincji, tak kościelnej, jak świeckiej, c) diecezji, d) miejsca lub miejscowości lub miasta.
Dni liturgiczne 3. klasy
Dni liturgiczne 4. klasy
Rozdział XII ZBIEŻNOŚĆ DNI LITURGICZNYCH92. Zbieżnością (occurrentia) nazywa się zbieg dwu lub więcej Oficjów w jednym i tym samym dniu. Zbieżność może być albo przypadkowa (accidentalis), gdy dzień liturgiczny ruchomy i dzień liturgiczny stały zbiegają się tylko w pewnych latach, albo stała (perpetua), gdy dwa dni liturgiczne zbiegają się co roku. 93. Skutkiem zbieżności Oficjum dnia liturgicznego niższego stopnia ustępuje przed Oficjum stopnia wyższego; może się to dokonać przez opuszczenie albo wspomnienie, albo przeniesienie, albo przełożenie, jak to wskazuje się w następnych numerach. 94. Wspomnienia ustanowionego na stały dzień nie przenosi się ani nie przekłada się ze świętem przenoszonym lub przełożonym, lecz odprawia się je w swoim dniu albo opuszcza zgodnie z rubrykami. Rozdział XIII PRZYPADKOWA ZBIEŻNOŚĆ DNI LITURGICZNYCH I ICH PRZENIESIENIE95. Prawo przeniesienia (ius translationis) na inny dzień z powodu przypadkowej zbieżności z dniem liturgicznym, który w tabeli pierwszeństwa zajmuje wyższe miejsce, przysługuje tylko świętom 1. klasy. Inne święta, które przypadkowo zbiegły się z Oficjum wyższego stopnia, albo się wspomina, albo tego roku zupełnie się opuszcza zgodnie z rubrykami. Jeżeli jednak zbiegną się dwa święta tej samej Osoby Boskiej albo dwa święta tego samego Świętego lub Błogosławionego, odprawia się święto, które w tabeli pierwszeństwa zajmuje wyższe miejsce, a drugie opuszcza się. 96. Święto 1. klasy, które napotkało przeszkodę ze strony dnia liturgicznego zajmującego wyższe miejsce w tabeli pierwszeństwa, przenosi się na najbliższy następny dzień niemający 1. lub 2. klasy. Jednak:
97. Jeżeli w tym samym dniu zbiegnie się więcej świąt 1. klasy, w tym dniu odprawia się święto, które zajmuje wyższe miejsce w tabeli pierwszeństwa, a inne przenosi się według kolejności, w jakiej są umieszczone w tejże tabeli pierwszeństwa. 98. Podobnie gdy trzeba przenieść więcej świąt 1. klasy, które zbiegają się w dniach następujących po sobie, zachowuje się porządek, w jakim są umieszczone w tabeli pierwszeństwa; w razie równości pierwszeństwo ma Oficjum, które wcześniej napotkało przeszkodę. 99. Święta przeniesione mają ten sam stopień, co we własnym miejscu.
Rozdział XIV STAŁA ZBIEŻNOŚĆ DNI LITURGICZNYCH I ICH PRZEŁOŻENIE100. Prawo przełożenia (ius repositionis) na inny dzień z powodu stałej zbieżności z dniem liturgicznym zajmującym wyższe miejsce w tabeli pierwszeństwa, przysługuje wszystkim świętom 1. i 2. klasy oraz świętom partykularnym 3. klasy przypadającym poza Adwentem i W. Postem, które napotykają przeszkodę albo w całej diecezji, albo w całym Zakonie lub Zgromadzeniu, albo we własnym kościele. Natomiast święta 3. klasy całego Kościoła napotykające stałą przeszkodę w jakimś kalendarzu partykularnym oraz święta 3. klasy diecezji, Zakonu lub Zgromadzenia napotykające stałą przeszkodę w niektórych tylko kościołach albo stale się wspomina, albo zupełnie się opuszcza zgodnie z rubrykami. 101. Święta 1. i 2. klasy umieszcza się na stałe w najbliższym następnym dniu niemającym 1. lub 2. klasy. Święta 3. klasy wyznacza się na najbliższy następny dzień wolny od innych Oficjów równego lub wyższego stopnia. 102. Dzień, na który przełożono święto napotykające stałą przeszkodę, uważa się za dzień własny i odprawia się święto w nim umieszczone w takim stopniu, jak we własnym miejscu.
Rozdział XV SPOTKANIE SIĘ DNI LITURGICZNYCH103. Spotkaniem się (concurrentia) nazywa się spotkanie Nieszporów bieżącego dnia liturgicznego z I Nieszporami następnego dnia liturgicznego. 104. Przy spotkaniu pierwszeństwo mają Nieszpory dnia liturgicznego wyższej klasy, a drugie wspomina się lub nie, zgodnie z rubrykami. 105. Gdy dni liturgiczne, których Nieszpory spotykają się, są tej samej klasy, odprawia się całe II Nieszpory Oficjum bieżącego i wspomina się następne zgodnie z rubrykami. Rozdział XVI WSPOMNIENIA106. Zawarte tutaj postanowienia o wspomnieniach (commemorationes) odnoszą się tak do Mszy, jak do Oficjum, czy to przy zbieżności, czy przy spotkaniu. 107. Wspomnienia są albo uprzywilejowane (privilegiatæ) albo zwykłe (ordinariæ). 108. Wspomnienie uprzywilejowane robi się w Laudes i Nieszporach oraz we wszystkich Mszach; wspomnienia zwykłe robi się tylko w Laudes, w Mszach konwentualnych oraz we wszystkich Mszach czytanych. 109. Wspomnieniami uprzywilejowanymi są wspomnienia:
Wszystkie inne wspomnienia są zwykłe. 110. W Oficjum i we Mszy św. Piotra zawsze wspomina się św. Pawła i nawzajem. To wspomnienie nazywa się nierozdzielne (inseparabilis); dwie modlitwy uważa się za złączone w jedną do tego stopnia, że w ustalaniu ilości modlitw liczy się je jako jedną. Dlatego:
111. Wspomnienia dopuszcza się według następujących zasad:
112. Odnośnie do wspomnień i modlitw należy ponadto przestrzegać następujących zasad:
113. Okres liturgiczny wspomina się na pierwszym miejscu. Inne wspomnienia dopuszcza się i porządkuje według tabeli pierwszeństwa. 114. Opuszcza się każde wspomnienie, które przekracza ilość ustanowioną dla poszczególnych dni liturgicznych.
Rozdział XVII ZAKOŃCZENIE MODLITW115. Zakończenie modlitw, tak we Mszy, jak w Oficjum, jest następujące:
116. Należy zachować także inne specjalne zakończenia podane niekiedy w księgach liturgicznych. Rozdział XVIII BARWY PARAMENTÓW
117. Paramenty ołtarza, celebransa i asystujących mają mieć barwę odpowiadającą Oficjum i Mszy dnia albo innej Mszy, jaką ma się odprawić, zgodnie ze zwyczajem Kościoła Rzymskiego, który używa pięciu barw: białej, czerwonej, zielonej, fioletowej i czarnej. Pozostają jednak w mocy indulty i prawne zwyczaje co do używania innych barw. Jeżeli w krajach misyjnych, według uznanej i autentycznej tradycji tubylców, znaczenie tej lub innej barwy liturgicznej Kościoła Rzymskiego nie zgadza się ze znaczeniem przyjętym przez te ludy, Konferencja Biskupów tego kraju lub większego obszaru, jeżeli jest to bardziej właściwe, otrzymuje władzę, aby w miejsce barwy nieodpowiedniej wprowadziła barwę odpowiedniejszą; nie należy tego czynić bez zasięgnięcia rady Św. Kongregacji Obrzędów. 118. Co do barwy paramentów w Mszach wotywnych czytanych 4. klasy zwraca się uwagę na treść n. 323.
119. Barwy białej należy używać w Oficjum i Mszy z okresu liturgicznego:
120. Barwy białej używa się w Oficjum i Mszy świąt:
121. Barwy białej wymagają Msze wotywne:
122. Używa się wreszcie barwy białej w Wielki Czwartek we Mszy Krzyżma św. oraz we Mszy Wieczerzy Pańskiej; w czasie Wigilii Wielkanocnej diakon używa barwy białej przy śpiewaniu Orędzia Wielkanocnego, a celebrans przy odnowieniu przymierza Chrztu św.
123. Barwy czerwonej używa się w Oficjum i Mszy z okresu liturgicznego od Wigilii Zesłania Ducha Św. aż do Nony następnej soboty. 124. Barwy czerwonej używa się również w Oficjum i Mszy świąt:
125. Barwy czerwonej wymagają Msze wotywne:
126. Wreszcie używa się koloru czerwonego w 2. niedzielę Męki Pańskiej, czyli Palmową, przy poświęceniu i procesji z palmami.
127. Barwy zielonej używa się w Oficjum i Mszy z okresu liturgicznego:
Wyjątek stanowią Suche Dni wrześniowe oraz wigilie 2. i 3. klasy poza okresem wielkanocnym.
128. Barwy fioletowej używa się w Oficjum i Mszy z okresu liturgicznego:
129. Następujące Msze wotywne wymagają barwy fioletowej:
130. Barwy fioletowej używa się również:
131. Paramentów barwy różowej można użyć w 3. niedzielę Adwentu i 4. niedzielę W. Postu, lecz tylko w Oficjum i Mszy dnia niedzielnego.
132. Barwy czarnej używa się:
Rozdział XIX UŻYWANIE I RODZAJ SZAT133. Kapłan odprawiający Mszę zawsze używa ornatu (planeta seu casula). 134. Biskup i inni używający pontyfikaliów wkładają ornat na dalmatykę i tunicelę, jeżeli odprawiają uroczyście. Biskup wkłada ornat na dalmatykę i tunicelę także na Mszy czytanej:
Jednak Biskup i inni, o których mowa wyżej, ze słusznej przyczyny mogą nie wkładać pod ornat tuniceli i dalmatyki. 135. Kapy używa się:
136. Gdy celebrans używa kapy, nigdy nie wkłada manipularza; jeżeli nie można mieć kapy, kapłan dokonuje błogosławieństw, które odprawia się przy ołtarzu, w albie i stule, bez ornatu i manipularza. 137. Dalmatykę i tunicelę wkładają odpowiednio diakon i subdiakon, gdy usługują kapłanowi:
Jeżeli jednak kapłan odprawia bez kapy, także diakon i subdiakon nie wkładają dalmatyki i tuniceli. Nie używa się więcej złożonych ornatów (planetæ plicatæ) i szerokiej stuły (stola latior).
mszatrydencka.waw.pl
|
